Niemand zingt Dylan zoals... reactie #3

Ik heb de bijdragen van Peter en Frits met plezier gelezen, beide wil ik bedanken voor hun bijdrage, maar dat wil nog niet zeggen dat ik me in hun mening kan vinden. Hieronder zal ik mijn reactie op beide stukken geven.
Zowel Peter als Frits hebben het in meerdere of mindere mate over dat Dylan zijn eigen nummers covert. Daar heb ik wel even om moeten lachen, ik zie (hoor) het niet.
Een liedje coveren, zoals bijvoorbeeld U2 doet met All along the watchtower op Rattle and hum (jeuk!), is het nemen van een liedje dat al bestaat en dit zelf spelen, eventueel door er een eigen draai aan te geven. Uitgangspunt blijft het bestaande lied, een lied dat al een leven achter zich heeft, dat al 'gevormd' is in eerdere opnames. Een liedje coveren is zeggen kijk eens, ik kan dat liedje al spelen of, ik vind dit zo'n mooi liedje, dat wil ik ook zingen. Ze kunnen het wel willen, maar krijgen het nooit te pakken.
Dylan covert zijn eigen nummers niet. (Die bewering is ronduit een belediging in mijn optiek) Dylan speelt, nee leeft het nummer opnieuw. Wanneer Adele Make you feel my love zingt (jeuk!), draait het om het liedje, om hoe 'knap' het gezongen is, wanneer Dylan Make you feel my love live speelt, dan covert hij niet een nummer van zichzelf, dan beleeft hij het verhaal van het lied opnieuw (de Dylan-rammel). Bij de cover draait het om het liedje, bij Dylan om de performance.
Waar Peter schrijft: Zelf beschouwt hij de studioversie terecht als niet meer dan een moment in de wordingsgeschiedenis van een song, die verder uitkristalliseert op het podium. De vraag is dan echter wanneer we kunnen spreken van de definitieve versie, en welke uitvoeringen dan “covers” zijn. Een interessant vraagstuk. Dat is an sich inderdaad een interessant vraagstuk, ware het niet dat een definitieve versie niet bestaat. Een definitieve versie kan in de eerste plaats alleen gekozen worden door de luisteraar, mijn definitieve versie van zeg Blind Willie McTell hoeft niet de definitieve versie van Peter, of jou te zijn. Daarnaast kan een definitieve versie alleen 'gevonden' worden door verschillende versies met elkaar te vergelijken en uiteindelijk de 'beste' te kiezen. Maar dat is haast als appels met peren vergelijken. A hard rain's a-gonna fall zoals Dylan het speelde tijdens de Rolling thunder revue is een geheel ander nummer dan de A hard rain's a-gonna fall die te vinden is op The Freewheelin' Bob Dylan. Twee keer hetzelfde nummer, maar onvergelijkbaar. Het gevoel dat het beluisteren van beide versies bij mij oproept, is totaal verschillend. Onvergelijkbaar. Twee keer hetzelfde nummer, twee totaal verschillende performances.
Waar Peter schrijft: Door anderen uitgevoerde covers zijn meestal gebaseerd op Dylan’s studioversie of demo’s van zijn muziekuitgeverij. Ik geloof dat het er inmiddels duizenden zijn en daarvan ken ik er maar een paar. Meestal gaan ze het ene oor in en het andere weer uit. Nobody sings Dylan like Dylan gaat voor mij ook zeker, in positieve zin, op. De uitvoeringen van het inmiddels populaire Make you feel my love halen het qua intentie geen van alle bij die van de maker zelf. Hiervoor kan ik alleen maar een diepe buiging maken. Ook voor mij is dit een waarheid als een koe: Nobody sings Dylan like Dylan.
Ook voor mij is de dubbel-cd The 30th anniversary concert celebration een uitgave om even apart te noemen, maar niet helemaal zoals Peter deze cd naar voren haalt. Deze uitgave is een waarlijk dieptepunt in de cd-uitgaven van de afgelopen twintig jaar. Dieper kan een artiest niet zinken in zijn poging een Dylannummer op de plaat te zetten (op het podium te brengen) dan John Mellencamp's Like a rolling stone of Johnny en June Cash's It ain't me, babe of Ron Wood's Seven days (en dat is alleen nog de eerste cd!) Is er dan helemaal niks op deze cd dat mij kan bekoren? Bekoren is een te groot woord, verdragen is beter als het gaat om Masters of war door Eddie Vedder, What was it you wanted door Willie Nelson of - inderdaad Peter - Just like Tom Thumb's blues door Neil Young.
Is er dan echt niks dat me kan bekoren op deze cd? Ja hoor: It's alright, ma (I'm only bleeding) door Dylan zelf.
Tot slot schrijft Peter nog over de vertalingen van Bindervoet en Henkes: Ze missen precies de poëtische beelden en muzikale opeenvolging van woorden, die Dylan’s werk zo betekenisvol maken. Dat kan ik alleen maar onderstrepen, sterker, het liefst zou ik het in fluoricerende knipperletters bovenaan deze blog zetten.
Dan het stuk van Frits, hij begint met: Het gaat mij te ver om te stellen dat alle covers dan Dylan te zoet, te slecht, te gemaakt zijn. Sommige covers zijn wél beter dan Dylans eigen origineel. Nou kan ik héél hard roepen dat dat laatste gewoonweg (voor mij) niet waar is, maar dan krijgen we een welles- nietes spelletje, daar schieten we niks mee op. Zoals ik eerder schreef heb ik tussen de honderden covers van Dylannummers die ik in de loop der jaren heb gehoord, er nog nooit een gevonden die beter was dan het origineel van Dylan. Frits kent blijkbaar een aantal Dylancovers die ik niet ken, hij schrijft tenslotte Sommige covers zijn wél beter dan Dylans eigen origineel, mijn vraag aan Frits is dan ook: welke covers? Je hebt me nieuwsgierig gemaakt, die wil ik wel horen. (Verwacht ik overtuigd te worden door een lijstje titels? Nee. Maar je weet nooit, mogelijk zitten er voor mij nog onbekende pareltjes tussen, dus laat horen Frits!)
Het mooie (voor mij) is dat Frits een interview van Joanthan Lethem aanhaalt, dat, wanneer je goed leest, uitstekend in mijn theorie van de Dylan-rammel, in mijn afkeer van de Dylancover past. Dylan zegt tegen Lethem: Ik luister nooit naar mijn eigen platen. Als je er midden in zit, luister je alleen maar naar een replica. En ik denk, terwijl ik dit lees, bingo! Een artiest die een cover wil opnemen luistert naar platen op zoek naar geschikt materiaal (en maakt uiteindelijk alleen een replica), een artiest als Dylan, die zijn nummers leeft op het podium, verkeert in een bepaalde gemoedstoestand en brengt zijn nummers vanuit die gemoedstoestand, of zoals Dylan het tegen Lethem zegt: als je er midden in zit. En hij zit er midden in, hij hoeft niet te coveren (luisteren + kopieëren), hij leeft zijn muziek.
Het aanhalen van Sjoerd de Jong door Frits kan ik niet geheel plaatsen, of het moet het advies van Norman Raeben zijn: om met kunst de tijd stil te zetten. En dat is wat Dylan op z'n best doet, de tijd stilzetten. Een kwaliteit die ik nog in geen enkele coverversie heb mogen vinden.
Nou is Sjoerd de Jong sowieso een 'gevaarlijke' bron, weinig boeken over Dylan zijn zó tenenkrommend als zijn boeken. Sla bijvoorbeeld blz. 54 / 55 van de editie uit 2000 eens op: Op de plaat [Highway 61 revisited] komen versies van het overdonderende 'Like A Rolling Stone', de sneer naar onhippe medeburgers 'Ballad Of A Thin Man' en het surrealistische 'Desolation Row'. Op de akoestische B-kant toont Dylan zich met uitgesponnen nummers als 'Mr. Tambourine Man' en 'It's All Over Now, Baby Blue' schatplichtig aan de visionaire dichtkunst van de beat-auteurs Jack Kerouac en Allen Ginsberg. Ik ben al járen op zoek naar deze persing van Highway 61 revisited met op de A-kant Like a rolling stone, Ballad of a thin man en Desolation row en een akoestische B-kant met Mr. tambourine man en It's all over now, baby blue, stad en land afgezocht, altijd zonder succes. Wie voor mij een exemplaar heeft van deze wel héél bijzondere persing van Highway 61 revisited, kan contact met mij opnemen via de e-mail (tom_dylan@hotmail.com), ik zal hem / haar rijkelijk belonen.
Conclusie? Niemand zingt Dylan zoals Dylan.
Reacties en nieuwe stukken blijven meer dan welkom en kunnen naar bovenstaand e-mailadres. En om de discussie nog wat verder open te breken: hoe zit het dan met Dylan die nummers van andere artiesten covert?

Tom

Geen opmerkingen: