Dylan kort #1031

De setlist van 29 juni is identiek aan de setlist van 27 juni (zie 'Dylan kort #1030').
De Soundtrack van Inside Llewyn Davis komt op 17 september uit en bevat een niet eerder uitgebrachte studio-versie van 'Farewell' van Bob Dylan. Zie hier.
The Drawn Blank Series staan weer even in de aandacht met dank aan Radio 1. Door deze aandacht voor Dylans teken- en schilderwerk bedacht ik me dat ik nog vergeten was te melden dat in (waarschijnlijk) september er 12 door Bob Dylan gemaakte portretten tentoon gesteld zullen worden in The National Portrait Gallery in Londen. (De website van The National Portrait Gallery geeft aan dat de catalogus - onder de titel Face value -  vanaf augustus te verkrijgen is. Amazon geeft een verschijningsdatum van 2 september.)
In de Volkskrant van gisteren staat een stuk over de Noorse auteur Jo Nesbø. Nesbø vertelt onder andere dat de hoofdpersoon (Harry Hole) uit zijn boeken van dezelfde muziek houdt als hij zelf, onder andere de muziek van Bob Dylan. Nesbø: 'Er is een lied van Bob Dylan, "Boots of Spanish leather". Het heeft niet echt een refrein. Het gaat over iemand die op reis gaat en iemand die achterblijft. Een emotionele dialoog. Is er iets dat ik je kan sturen, dat je aan mij doet denken? Eerst is het antwoord: kom zelf naar mij terug, en meer van dat moois, maar de laatste zinnen luiden: "And yes, there's something you can send back to me. Spanish boots of Spanish leather. Het zou het liefdesverhaal kunnen zijn van Harry en zijn geliefde. Hij zoekt iets wat hij haar kan geven, maar twijfelt eraan of hij haar wel iets te bieden heeft. Daarom verlaat hij op een bepaald ogenblik haar, en Oslo. Hij kan haar en haar familie niets goeds brengen, alleen pijn, dus besluit hij weg te gaan.' Vervolgens praat Nesbø over de eenvoud van Dylans muziek en hoe hem dit pas later raakte. Een aardig stukje. Ik heb nog nooit wat van Jo Nesbø gelezen ( en thrillers zijn niet bepaald mijn ding), maar dankzij dit stukje in de Volkskrant van gisteren overweeg ik toch om eens wat van de man te lezen. [met dank aan Alja en Simon voor het sturen van de scans]

De afbeelding bij dit bericht komt uit Autovisie nr. 5, 2008.

Bob Dylan in Amsterdam - 30 & 31 oktober


Dylan kort #1030

setlist 27 juni (titels met onderstreping zijn nieuw t.o.v. het concert van 26/6): Things have changed / Love sick / High water (for Charley Patton) / Soon after midnight / Early Roman kings / Tangled up in blue / Duquesne whistle / She belongs to me / Beyond here lies nothin' / A Hard rain's a-gonna fall / Blind Willie McTell / Simple twist of fate / Summer days / All along the watchtower // Ballad of a thin man
setlist 26 juni (ter aanvulling op 'Dylan kort #1029'): Things have changed / Love sick / High water (for Charley Patton) / Soon after midnight / Early Roman kings / Tangled up in blue / Duquesne whistle / She belongs to me / Cry a while / Simple twist of fate / Honest with me / All along the watchtower // Thunder on the mountain / Ballad of a thin man
Berlijnse Kunstacademie: Bob Dylan is het nieuwste lid van de Berlijnse Kunstacademie, zie hier. Is hij lid geworden vanwege zijn muziek of schilderwerk, zo vraag ik me af. [met dank aan Yvon voor de tip]
Inside Llewyn Davis: Bob Dylan is één van de artiesten die te horen zal zijn op de soundtrack van de film Inside Llewyn Davis. Deze film draait vanaf 5 december in de Nederlandse bioscopen. Zie hier. Dylans bijdrage op de soundtrack is 'Farewell'. Voor de volledige tracklist, zie hier. [met dank aan Sjon voor de tip]
David Lynch: In 'Dylan kort #1029' schreef ik dat op het nieuwe album van David Lynch zijn versie van Dylans 'Ballad of Hollis Brown' te horen zal zijn. N.a.v. dat bericht stuurde Simon mij een scan van een interview met David Lynch uit de VARA-gids voor de komende twee weken. Vier vragen (en antwoorden) gaan over die cover van Dylans 'Ballad of Hollis Brown'. Hierbij de eerste twee vragen en antwoorden:
'Op het album staat een cover van een Bob Dylan-song, "The Ballad of Hollis Brown". Waarom dit nummer van Dylan?
Dean Hurley heeft het uitgekozen. We wilden een Dylan-song en hij vond dat we deze moesten doen. Het is een prachtig nummer.
Wat betekent Bob Dylan voor u?
Groter als Dylan kom je ze niet tegen. Hij is uniek. Je hoeft maar twee seconden van zijn muziek te horen en je weet dat het van hem is. Zijn hele "sound" bestond nog niet, hij heeft het gecreëerd. Dat is een groot, groot, groot ding. Dat gebeurt niet vaak, in geen enkel medium. Maar hij deed het.'
[met dank aan Simon voor de scan]

Dylan kort #1029

Setlist 26 juni: Op het moment van schrijven (9:30 uur) zijn er nog wat onduidelijkheden over de setlist van Bob Dylans eerste concert van de AmericanaramA-tour. Op onder andere Facebook staat inmiddels een korte setlist, maar volgens reacties en andere berichten zou Dylan ook 'Honest with me' en 'Cry a while' hebben gespeeld. Deze twee nummers zouden na 'Simple twist of fate' gespeeld zijn. Het meest opmerkelijke aan de setlist is het live-debuut van 'Duquesne whistle'. Ook 'She belongs to me' valt op. Dit nummer is in de laatste jaren niet vaak meer op een setlist te vinden.
De korte setlist zoals die nu op Facebook staat: Things have changed / Love sick / High Water (for Charley Patton) / Soon after midnight / Early Roman kings / Tangled up in blue / Duquesne whistle / She belongs to me / Leopard-skin pill-box hat / Simple twist of fate / All along the watchtower // Thunder on the mountain / Ballad of a thin man
Cover: David Lynch - vooral bekend als regisseur van onder andere Twin peaks en Wild at heart - brengt in juli zijn tweede album uit. Dit album bevat voornamelijk composities van zijn eigen hand. Eén uitzondering: Dylans 'Ballad of Hollis Brown'. Titel van het album: The Big dream. [met dank aan Bert voor de tip]
NRC Handelsblad: Eerder schreef ik hier al over de berichtgeving op de blog van NRC Handelsblad rond Joni Mitchells uitspraken over Bob Dylan tijdens een recent interview. Volledigheidshalve moet ik nog even vermelden dat Frits Abrahams in NRC Handelsblad van 21 juni vrolijk verder kwebbelt over wat Mitchell gezegd heeft over Dylan. Abrahams gooit nog wat olie op het vuur door te speculeren: 'Ik vroeg me af waar het ooit fout kan zijn gegaan tussen Mitchell en Dylan; ze kennen elkaar redelijk. In de biografie Joni Mitchell - Shadows and Light van Karen O'Brien kom ik één voor Mitchell vervelende Bob-ervaring tegen. [een 'Bob-ervaring', mag ik even een bakje...] In 1974 kwam haar elpee Court and Spark uit. Het leek directeur David Geffen van Elektra / Asylum leuk om in een klein gezelschap naar deze plaat en naar Dylans nieuwe elpee Planet Waves te luisteren.
Het werd een kleine ramp. Iedereen was enthousiast over Planet Waves, maar Court and Spark werd praktisch genegeerd. Dylan reageerde onverschillig en viel snel in slaap. Dat lijkt me een ervaring die je nooit meer vergeet; ik vermoed dan ook dat Mitchell het zelf aan haar biografe verteld heeft.' (Frits Abrahams - 'Authentiek'; NRC Handelsblad 21 juni 2013)
Abrahams zegt het niet met zoveel woorden, maar suggereert wel dat die 'vervelende Bob-ervaring' de oorzaak is voor of in ieder geval bijgedragen heeft aan de recente uitspraken van Joni Mitchell over Bob Dylan. Hij maakt niks hard, hij suggereert. Als een echte roddeltante.
Dat Bob Dylan, Van Morrison en Joni Mitchell in 1998 - ruim na Mitchells 'vervelende Bob-ervaring' - samen een aantal concerten hebben gegeven in Amerika en Canada, vergeet Abrahams gemakshalve maar even. Het past niet in de lijn van die 'vervelende Bob-ervaring' in 1974 naar de recente uitspraken van Mitchell over Dylan.


Bob Dylan... best klinkend #8 - door Cas

We gaan verder met de jaren '90. De jaren '90 was misschien wel het meest interessante decennium in Dylan's gereleasde oeuvre. Niet eerder hebben we zoveel afwisseling gezien in wat er uitgebracht werd, de hoeveelheid en de variatie. The Bootleg Series deden hun intrede in de jaren '90, maar ook de begrippen field recording en remaster. Met name rondom de release van Time Out Of Mind verschenen er diverse CD singles (soms ook CD EPs genoemd, omdat er meestal 4 tracks op stonden) met vooral field recordings: live opnamen die niet afkomstig waren van zgn. direct line (of soundboard) tapes maar die gewoon in de zaal opgenomen bleken. Op de eerdere versie van Dylan's officiële website bobdylan.com (die eveneens in de jaren '90 werd gelanceerd), kon je vanaf 1997 nog veel meer field recordings in de vorm van direct streams beluisteren.
De meeste van deze CD singles laat ik achterwege (immers, de best klinkende zal vrijwel per definitie de betreffende CD single zelf zijn); een enkele opmerkelijke release zal ik wel vermelden.

Eerst even een rectificatie: de heruitgave van Blood On The Tracks op vinyl met rood CBS label (met in de matrix de letters CXAL en CXBL) is zonder twijfel de best klinkende versie, echter deze is niet identiek aan de Amerikaanse Half Speed Master uit 1981. De "rode CBS" LP verstoot dus de SACD (uit 2003, = huidige winkelversie) van de 1e plaats.

De jaren '90 begonnen verrassend genoeg met het verfrissende album Under The Red Sky, geproduceerd door de broers Was.
Tot op heden nog niet geremasterd, op 1 track na (mogelijk wordt een remaster achtergehouden voor een toekomstige megabox release).
De ene heruitgebrachte geremasterde track, 'Under the red sky', vind je op de compilatie DYLAN uit 2007, en klinkt daarop dus het best.
De originele CD van Under The Red Sky doet in mijn oren niet onder voor de LP.
Na 23 jaar klinkt dit album nog steeds tijdloos. Met Under The Red Sky maakten we ook voor het eerst kennis met Dylan's produceralias Jack Frost.

In maart 1990 verscheen de Amerikaanse promo CD Most Of the Time met hierop een sterk afwijkende studio 'video' versie van het nummer 'Most of the time', geproduceerd door Don Was.

Good As I Been To You
Dit "all-acoustic" album heeft altijd goed geklonken op de originele CD ('You're gonna quit me' klinkt een pietsje beter op de DYLAN compilatie), maar mijn voorkeur gaat uiteraard uit naar de werkelijk prachtig klinkende vinyl re-release van Music On Vinyl uit eind 2011.
Een outtake van Good As I Been To You, 'You belong to me' verscheen op de soundtrack van de Oliver Stone film Natural Born Killers. Een tijdje terug dook een zgn. 'undubbed' versie op van deze outtake, zonder het gesproken einde.

Ik sta kort stil bij The 30th Anniversary Concert Celebration. De 4 Dylan uitvoeringen klinken het best op de CD, en als je 'My back pages' achterwege laat, dan hoor je Dylan's vrijwel laatste solo optreden.

World Gone Wrong
Deze klinkt in mijn oren nog steeds het best op de originele CD release, zij het licht overstuurd. Het nummer 'Blood in my eyes' is geremasterd op de eerder genoemde DYLAN compilatie.

Eind 1994 verscheen de compilatie Greatest Hits Volume 3. Deze compilatie bevat een nieuwe (1994) remix van 'Dignity' van Bruce Springsteen producer Brendan O'Brien met opnieuw ingespeelde overdubs (de 2e keer dat Dylan zich van een Springsteen producer bediende, na Chuck Plotkin in 1981). Daarnaast staat de originele 1978 LP mix van de track 'Changing of the guards' in een geremasterde versie op deze compilatie - dus niet de langere versie die op de remaster van Street-Legal uit 1999. Searching For A Gem vermeldt niet de vinyl release van Greatest Hits Volume 3, die echter wel bestaat. De LP klinkt iets minder schel dan de CD.

Unplugged
Dylan's participatie aan deze eind jaren '80/begin jaren '90 uiterst lucratieve succesformule kwam wat verlaat, in 1995. Unplugged alleen horen werkt echter niet voor mij; je moet het ook zien, vandaar mijn voorkeur voor de DVD release uit 2004 waarop tevens een nieuwe 5.1 surround mix te horen is.

Met de release van de Amerikaanse promo CD Live '96 deed de field recording zijn intrede, de aftrap voor een groot aantal live tracks die zowel het licht zagen via bobdylan.com als de eerder genoemde CD singles. Een volledig overzicht vind je op Searching For A Gem, op de pagina Online Performances. Vorig jaar circuleerde de totale collectie field recordings in uitstekende kwaliteit als upload op internet.

Dan komen we aan bij Dylan's "comeback" album Time Out Of Mind. Veel Dylan audiofielen (waaronder ook ik) kijken al enige tijd uit naar een remaster van Time Out Of Mind (ook deze wordt mogelijk achtergehouden voor de megabox). Echter, de originele CD klinkt nog zeer goed, en doet zelfs in mijn oren niet echt onder voor de LP versie, die inmiddels onder verzamelaars enige cult status bereikt heeft, getuige de slordig uitziende counterfeits op vinyl die de laatste jaren opdoken op platenbeurzen (de counterfeit van World Gone Wrong is daarentegen wel geslaagd, zowel het uiterlijk als de kwaliteit van de vinyl persing).

Enkele tracks van Time Out Of Mind verschenen later op compilaties in geremasterde vorm en klinken hoorbaar beter:
- 'Dirt road blues' op de compilatie CD Bob Dylan Blues (2006).
- 'Not dark yet' en 'Make you feel my love' op de compilatie DYLAN (2007).

Een sterk afwijkende, zeer geslaagde remix van 'Love sick' is te vinden op de compilatie promo CD Lovesick uit 2004.
(Time Out Of Mind wil tegenwoordig nog wel eens gedateerd overkomen vanwege de zwaar aangezette Daniel Lanois productie. De outtakes van het album die op Tell Tale Signs: The Bootleg Series Vol.8 (Rare & Unreleased) 1989-2006 zijn verschenen, klinken krachtiger.)

Tenslotte laat ik je nog weten dat ik The Bootleg Series Vol. 4: Live 1966 - The Royal Albert Hall Concert mooier vind klinken op de prachtige vinyl release op Columbia Classic Records dan op de reguliere CD. Voor alle andere releases van The Bootleg Series gaat mijn voorkeur echter uit naar de CD versies, met uitzondering van Tell Tale Signs. 
(The Bootleg Series Volumes 1-3 (Rare & Unreleased) 1961-1991 werd overigens tegelijkertijd met Biograph in 1997 opnieuw uitgebracht in een geremasterde versie).

Hartelijke groet,
Cas.

Bob Dylan twee keer in HMH

Vandaag is het tweede concert van Bob Dylan en band in de Heineken Music Hal in Amsterdam aangekondigd. Naast het concert op 30 oktober zal Bob Dylan ook op 31 oktober een concert geven in Amsterdam. De kaartverkoop voor dit tweede concert in Nederland is inmiddels gestart.

Bob Dylan in Nederland, 23 juni 1978

Het is 23 juni 1978. In tegenstelling tot miljoenen anderen heb ik nog nooit van Bob Dylan gehoord. In de zomer van 1978 speelde ik in de zandbak van mijn kleuterjaren. Ik heb geen herinneringen aan 23 juni 1978, aan Bob Dylans concert in het Feyenoord stadion in Rotterdam, aan zijn eerste concert in Nederland.
Mijn fascinatie voor dit concert is gevoed door het gebrek aan herinneringen en hoewel het onmogelijk is om achteraf die ontbrekende herinneringen alsnog in te halen, heb ik in de loop der jaren wel mijn best gedaan om een surrogaat op te bouwen. Ik moet inmiddels tientallen artikelen over dit concert hebben gelezen, honderden foto's van dit concert hebben gezien. En natuurlijk heb ik de opname gehoord en de paar minuten film gezien. Ik moet de beelden van het Polygoon Journaal al tientallen keren gezien hebben. Ik heb vele mensen gesproken die er bij waren, dichterbij kom ik niet.
Het is vandaag 35 jaar geleden dat Bob Dylan voor het eerst in Nederland optrad. In die 35 jaar is er veel gebeurd. Mijn gefabriceerde herinneringen aan dit concert zijn in die 35 jaar alleen maar sterker geworden. Een van de uitwassen van die fascinatie voor Bob Dylans eerste concert in Nederland is het stuk '23 juni 1978, Feyenoord stadion "de Kuip", Rotterdam' in mijn boek Bob Dylan in Nederland 1965 - 1978. Het is een ruim twintig pagina's tellend stuk over dat eerste concert in Nederland. Tijdens het schrijven van dat stuk heb ik voor even de zandbak van mijn kleuterjaren verlaten om plaats te nemen in de Kuip, om Bob Dylan voor het eerst in Nederland te zien en horen optreden. Voor even was het weer 23 juni 1978.

Een fragment uit '23 juni 1978, Feyenoord stadion "de Kuip", Rotterdam' uit het boek Bob Dylan in Nederland 1965 - 1978:

En dan, rond half negen, wordt het stil op het podium.
Heel stil.
Het publiek scandeert Dylans naam.
Een bruingekleurd, met velours bekleed, rond plateau op wieltjes wordt op het podium naar voren geschoven, de instrumenten staan er al op.
Negen uur, de band, zonder Dylan komt het podium op en speelt een instrumentale versie van ‘A Hard rain’s a-gonna fall’. Een paar minuten later volgt ook Dylan voor een optreden van tweeënhalf uur. Dylan komt op zonder gitaar. Zijn gitaar, een zwarte Fender Stratocaster met parelmoer ingelegde hals, staat dan al op het podium voor hem klaar. Tijdens de toegiften bespeelt Dylan een honey blonde Fender Telecaster (model 1952).
‘Een vreemd gevoel is dat. Daar staat hij dan, Bob Dylan, de dichter uit Minnesota, maar…
Onzin natuurlijk. ’t Is dwaas om te veronderstellen dat er meer gebeuren moet dan dat er gebeurt. En er gebeurt nogal wat. De sfeer prettig voelbaar, de muziek, beter nog, het geluid óók. We zijn met z’n duizenden één krankzinnig grote familie, samen in bad, in de Kuip, kletsnat, gezellig doorweekt. Onzin dus. Méér verlangen is gezeur.’ [1]
Is hij goed? Kan hij de onvermijdelijke vergelijking met zijn vroegere zelf, ergens uit de jaren zestig, aan, of valt hij glorieus door de mand?
‘In een witte broek en vest, een zwart leren jack en zwarte blouse leek de Dylan van 1978 nog altijd op de oude uit de jaren ’60. Maar ook in zijn muziek is Dylan in kwaliteit en zeggingskracht er niet op achteruitgegaan. Integendeel, zo goed als nu heeft hij nog nooit eerder gezongen en de muzikanten die achter hem staan zijn de beste waarmee hij tot nu toe gespeeld heeft.’ [2]
Henk Boom: ‘Nog niets heeft zijn [Dylans] stem aan fraaiheid, aan onverwachte wendingen, aan originaliteit ingeboet. Zijn zang is meer dan een niet te kopiëren instrument. Eén ding werd zo gisteravond [sic] duidelijk: Dylan is in de eerste plaats zanger.’ [3]

Het concert opent met een cover van het door Tampa Red geschreven ‘Love her with a feeling’ direct gevolgd door het eerste van twee nummers van Dylans net verschenen album Street legal [4]. Ik vraag me af hoeveel van de tienduizenden aanwezigen in de Kuip ‘Baby stop crying’ al in de albumversie gehoord hebben voor ze het Dylan vanaf het podium hoorden zingen.
En dan volgt de eerste massale herkenning, ondanks het geheel nieuwe arrangement, tijdens ‘Mr. Tambourine man’. Het nieuwe arrangement valt echter niet bij iedereen in de smaak: ‘Het geoe-hoe van het trio [achtergrondzangeressen] maakte van “Mister tambourine man” [sic] een Engelbert Humperdinck-achtig gebeuren, dat bij lange na niet kon tippen aan de oorspronkelijke elpee-versie’, aldus Gerard Kessels in De Limburger [5] van 26 juni 1978. Het ‘recyclingsproces’ werkt, aldus Kessels, wel bij ‘Like a rolling stone’, ‘Ballad of a thin man’ en ‘All I really want to do’. Ook is Kessels zeer te spreken over de band: ‘De acht man sterke band manifesteerde zich als een geconcentreerd werkend gezelschap. Vooral de gitaristen Billy Cross, Ian Wallace en Steven Soles maakten indruk. Dat gold ook voor de economisch drummende Bobby Hall.’ [6] Dat Ian Wallace geen gitaar speelt, maar achter het drumstel zit en Bobby Hall verantwoordelijk is voor de percussie, doet aan de lofprijzingen van Kessels niets af.
Elly de Waard ziet ook wel wat minpuntjes aan het, zoals zij het noemt, ‘breed geïnstrumenteerd geluid waarin orgel en koor een belangrijke rol spelen’, maar is zeker niet alleen negatief: ‘In dat brede geluid is alleen nog maar ruimte voor korte soli, waarbij die van gitarist Billy Cross, violist David Mansfield en vooral Steve Douglas op diverse saxen en fluiten opvielen. Het geluid dat Dylan nu produceert is gemakkelijk in het gehoor liggend en commercieel. de up-tempo-kanten van zijn songs  zijn allemaal aangepunt, de vrolijke en opgewekte kanten eveneens. Al zijn songs hebben een opkontje gehad en dat werkt in sommige gevallen goed en in andere bepaald minder.’ [7]

Terug naar de songs.
‘Mr. Tambourine man’ wordt gevolgd door een sterke versie, afgaand op het fragment uit het Polygoon journaal, van ‘Shelter from the storm’ en wederom een nieuw arrangement voor ‘Love minus zero / no limit’. ‘“Love minus zero” was mooi, maar Dylan bleek gedurende de eerste helft van zijn optreden veel onzekerder te zijn dan in Londen. Hij zong haast bedeesd, misschien door het massale van de omgeving, maar misschien ook door de kou. “Tangled up in blue” was het eerste lied dat er echt goed uitkwam.’ [8]
Het concert is dan al ruim een half uur onderweg.
‘Rond 21.45 uur gaan in de Kuip bij “Tangled up in blue” voor de eerste keer massaal de aanstekers in de lucht.’ [9]
Het uit 1965 stammende ‘Ballad of a thin man’ blijkt niet alleen vrij van nostalgie, maar zelfs, aldus Ed Wapper, een ware profetie te bevatten: ‘Wie had ook maar een vermoeden kunnen hebben, dat Dylan door “Ballad of a thin man” te zingen zich niet zou overgeven aan het “Jeugdsentiment Zestiger Jaren” maar een voorproefje zou geven op de 80-er jaren?’ [10]
Volgens diezelfde Ed Wapper gaat Dylan daarna, tijdens ‘Maggie’s farm’, voor het eerst echt de mist in, wat Wapper in één zin Dylan ook gelijk weer vergeeft. De fouten worden gemaakt doordat Dylan risico’s neemt, doordat Dylan door middel van nieuwe arrangementen zijn oude songs nieuw leven in probeert te blazen en niet een ‘greatest hits show’ speelt. Dat risico nemen levert juweeltjes op, maar af en toe ook een misser, zoals ‘Maggie’s farm’.

Na ‘Maggie’s farm’ volgen ‘I don’t believe you’ en misschien wel Dylans bekendste nummer, ‘Like a rolling stone’.
‘“Like a rolling stone” vormt (tegen tienen) het eerste voorspelbare hoogtepunt van de show’. [11]
Peter van Bruggen is minder enthousiast, eerder cynisch: ‘Het publiek wiegt mee met “Like a rolling stone” en “Blowin’ in the wind”. Als mijn moeder dit toch eens had mogen meemaken! Die laatste song heeft ze nog wel met haar kerkkoor gezongen. Het is echt “down memory lane” vanavond in de Rotterdamse Kuip en iedereen zingt mee.’ [12]
Voor de pauze volgen nog ‘I shall be released’ en ‘Going, going, gone’. ‘Bij “I shall be released” is er niemand meer die nog zit. Iedereen staat, klapt, zingt en deint.’ [13]

Na de pauze van een minuut of vijf, speelt de band, zonder Dylan, een instrumentale versie van ‘Rainy day women # 12 & 35’, om te vervolgen, met Dylan, met achtereenvolgens ‘One of us must know (sooner or later)’, ‘You’re a big girl now’, ‘One more cup of coffee (valley below)’ en het onvermijdelijke ‘Blowin’ in the wind’, ongetwijfeld beter gezongen dan door het kerkkoor van de moeder van Peter van Bruggen.
‘Niettegenstaande de muzikale overmacht van zijn rock-orkest demonstreert D. geregeld zijn vermogen tot tederheid en subtiliteit; zo is “Blowin’ In The Wind” (rond 22.30 uur) een wondertje van sfeer met zijn begeleiding van piano, triangel, gitaar, Steve Douglas’ basfluit en het ditmaal ingetogen dameskoortje.’ [14]
Ergens hoog op de tweede ring worden de eerste aanstekers aangestoken. Binnen de kortste keren branden tienduizenden lichtjes, een stadionsuppoost verzucht ‘Gooi die muziek maar in mijn pet, maar dit… dit is nog mooier dan voetbal.’ [15]

[1] Peter van der Hoest – ‘Hij heeft ons weer beduveld’; Rotterdamsch Nieuwsblad, 24 juni 1978
[2] AD, 24 juni 1978
[3] Henk Boom – ‘Bob Dylan begeestert koud Feyenoord-stadion’; Arnhemse courant, 26 juni 1978
[4] Street legal verscheen, aldus de website www.searchingforagem.com, op 15 juni 1978
[5] Gerard Kessels – ‘Legendarisch concert Bob Dylan in de kuip’; de Limburger, 26 juni 1978
[6] Gerard Kessels – ‘Legendarisch concert Bob Dylan in de kuip’; de Limburger, 26 juni 1978
[7] Elly de Waard –‘Concert Dylan evenement door regen’; de Volkskrant, 26 juni 1978
[8] Elly de Waard –‘Concert Dylan evenement door regen’; de Volkskrant, 26 juni 1978
[9] Leo Nierse – ‘D-Day in Holland, Bob’s nederdebuut in de Kuip’; Rolling Thunder nr. 14, oktober 1998
[10] Ed Wapper – ‘Dylan daalde van de Olympus af naar de Kuip’; Veronica 28, 8 juli 1978
[11] Leo Nierse – ‘D-Day in Holland, Bob’s nederdebuut in de Kuip’; Rolling Thunder nr. 14, oktober 1998
[12] Peter van Bruggen in Muziekkrant Oor 13, 28 juni 1978
[13] Dick van Rietschoten – ‘Bob Dylan: hartverwarmend in miezerig herfstweer’; Het Binnenhof, 24 juni 1978
[14] Leo Nierse – ‘D-Day in Holland, Bob’s nederdebuut in de Kuip’; Rolling Thunder nr. 14, oktober 1998
[15] Frans Happel – ‘Dylan een paar uur op aarde’; Rotterdamsch Nieuwsblad, 24 juni 1978

Bob Dylan in Nederland 1965 - 1978 is te koop bij Free Musketeers.


I was so much younger then, I'm older than that now - door Simon

Dylans eerste concert in Nederland is vandaag, 23 juni 2013, precies 35 jaar geleden. De Rotterdamse Kuip is goed gevuld; een van de concertgangers ben ik. Voor mijn zussen en hun aanhang heb ik kaarten gekocht voor de tribune; dit móet je immers meemaken! Zelf sta ik al vanaf het openen der deuren op het veld, mooi dicht bij het podium. Camera met telelens is mee en kan –zonder kaartje-  toch naar binnen.

Hoe ben ik hier verzeild geraakt. Zo rond 1967 heb ik de elpee ‘The Times …’ gekocht. Ronduit schitterend, verpletterende teksten. Verder ken ik Dylan eigenlijk nauwelijks. Tot ik in 1969 het boek van uitgeverij Thomas Rap koop. Nog zie ik me zitten in de seinpost van Den Helder, waar ik als dienstplichtig militair het vaderland verdedig tegen zijn vileine vijanden. Als seiner-telexist dien ik via radio, vlaggen en seinlampen te communiceren met onze marineschepen. Voornamelijk zit ik me te vervelen. Tijdens één van de zinloze nachtelijke wachturen boven in de seinpost lees ik Dylans teksten.  Ik ben verkocht, volledig verkocht. In de muziek ben ik altijd een tekstman geweest. De melodie en de muziek zijn voor mij een begeleiding bij en ondersteuning van de tekst. En tekst, die moet je kunnen verstaan  -of lezen, natuurlijk.

Niet lang daarna heb ik alle uitgekomen elpees in mijn bezit. En ik ga verder: Woody Guthrie? Ik koop alles van en over hem. Dylan onder de indruk van Jack Kerouacs ‘On The Road’? Dan moet ik diens boeken hebben. En zo gaat het door. De tijd van de bootlegs breekt ongeveer gelijktijdig aan en ik ken al gauw de adresjes waar dozen onder de toonbank staan.
Bij mijn drie reizen naar de VS en vooral tijdens de eerste in 1973 –twee maanden met de rugzak rondgezworven- veel officiële elpees (Broadside, Woody Guthrie Memorial en Newport bijvoorbeeld) en bootlegs gekocht, onder meer in een kelderwinkeltje dat ik vond tijdens een soort pelgrimage in West Fourth Street in New York.

Regelmatig festival- en concertganger, toch komen er kriebels in de buik. Want het wordt juni 1978. Dylan komt eindelijk naar Nederland! In de volle Kuip eerst het voorprogramma; daarover komt er in 2013 geen enkele herinnering naar boven. Niets meer in het brein over Clapton en Champion Jack Dupree. Toch mensen die zich wel degelijk mogen verheugen in mijn belangstelling voor hun artiestendom.
Maar ook bij het nu zien van Dylans setlist zijn er hooguit een paar nummers die ik me scherp kan herinneren. Maar wat me nog heel goed voor de geest staat, is de schok wanneer Dylan het podium op komt. Hij is opgemaakt en draagt een soort glitterpak. Wat is dit? Las Vegas entertainment? Weliswaar entertainment van Dylan, maar toch: entertainment. Achtergrondzangeressen net als op ‘Street-legal’. Het valt me allemaal wat rauw op het dak. Had ik liever een soort 1966-concert gehad? Zeker weten. Had ik gehoopt op een soort Rolling Thunder Revue? Zeker weten. Dacht ik aan een 1974-concert? Zeker weten. Had ik op dit entertainment gehoopt? Nee.
Toch denk ik met een goed gevoel terug aan die 23e juni 1978. Dylan was in vorm en zong met kracht en overtuiging, vaak met gesloten ogen. Diverse nummers, waaronder natuurlijk ‘Like a Rolling Stone’, heb ik luid meegezongen. In een koor van zo’n 50.000 zangers en zangeressen valt één stem gelukkig niet op. ‘Senor (Tales of Yankee Power)’ fabuleus, ‘Forever Young’, om emotioneel van te worden. Voor de terugreis per trein verdient de NS alsnog een lintje. Met extra treinen in de nacht kon ik in de vroege ochtenduren thuiskomen, ondanks lieden die niet van de noodrem konden afblijven. Ach, met alleen Dylan-aanhangers is elke treinreis een goeie treinreis.
Enige tijd later ruilde ik met Sjoerd de Vos (?) uit Enschede (?) een bootleg-elpee van Charlotte ’74 voor een 18 cm reel met de Kuip-opname. Via internet later nog een andere opname gedownload. En gelukkig heb ik ook de eigen foto’s nog.


Hierna nog diverse Dylan-concerten bijgewoond. Gedurende de jaren kwam ik met meer gemengde gevoelens bij zo’n concert vandaan. Ja, het was Dylan waar ik geweest was. Nee, een goed concert kon ik het vaak niet vinden. Soms was het een Dylan met een attitude. Een hier-sta-ik,-ik-kan-niet-anders,-maar-ik-heb-er-geen-zin-in-concert. En bij de laatst bezochte concerten had ik achteraf een weemoedig gevoel. Wil ik dit nog wel? Is het niet te betreuren, als je er pas bij een refrein achterkomt welk nummer gespeeld en gezongen(?) wordt.

Daarom deze slotalinea. Straks op 30 oktober zal ik er niet bij zijn. Tom heeft in z’n blog van 15 juni een link opgenomen naar een tekst van Berry Brinkhorst: ‘Aftakeling’. Ik had die tekst zelf kunnen schrijven, al zou ik er absoluut een andere titel aan hebben gegeven. (En ik zou wel de datum van Dylans concert goed hebben opgeschreven. ’t Is 30 oktober, Berry, niet de tiende.) Dylan was op 23 juni 1978 net 37 geworden; ik was 30. Nu, 35 jaar later: Dylan is 72 en ik geniet van een goed pensioen. Mijn (betaalde) arbeidzame leven zit erop. Waarom doet Dylan niet hetzelfde. Met zijn pensioen zit het wel goed, met al die nog uit te brengen opnames van de laatste vijftig jaar en alle royalties van zijn nummers. Natuurlijk wens ik iedereen veel plezier in de HMH op 30 oktober. Als het concert ooit op internet te downloaden zal zijn, zal ik dat zeker doen. Op 30 oktober zelf klinkt bij mij thuis een elpee, een cd of een gedownload concert; er liggen er meer dan voldoende gebrand in de kast en er staan er nog ettelijke op de computer.
Maak platen, Bob, laat de concerten maar achterwege. Je hebt nog een contract voor een aantal boeken en je hebt kleinkinderen. Ook ‘opa zijn’ is een prima tijdsbesteding. 

Simon Blokker

De foto's bij dit artikel zijn op 23 juni 1978 gemaakt door Simon Blokker.
 

Maar een paar seconden

Het is weer goed raak. Ik heb weer wat gevonden. En ja, zoals wel vaker werd de vondst gedaan in een kringloopwinkel (tegen een kringloopwinkelprijs). Ik heb de cd The Ecleftic, 2 sides II a book van Wyclef Jean gekocht. Ik kan me voorstellen dat je nu denkt dat je op de verkeerde website terecht bent gekomen. Wat zoekt Wyclef Jean op een website over Bob Dylan? Goede vraag.
Ik ben zelf ook verbaasd dat ik een cd van Wyclef Jean heb gekocht. Zijn muziek is niet mijn muziek.  En toch heb ik een cd van de man gekocht.
The Ecleftic, 2 sides II a book dus. Niet het gewone album - die wil ik niet - maar de special edition, een uitgave van dit album met een bonusdisc. Om die bonusdisc draait het. Op die bonusdisc staan namelijk niet alleen vijf extra audiotracks, maar ook drie videoclips. Een van die drie videoclips is die van 'Gone till november' en daar gaat het om. In die videoclip zie je Wyclef Jean door een hal van een vliegveld lopen. Ergens in die clip gaat Jean zitten op een stoel. Eén keer raden wie er naast Wyclef Jean zit. Juist: Bob Dylan.
Dat Bob Dylan in de videoclip van 'Gone till november' te zien is, is voor mij niet nieuw, maar dat deze videoclip op de bonusdisc bij deze special edition van The Ecleftic, 2 sides II a book staat, is wèl nieuw voor mij. Het zijn maar een paar seconden Dylan, maar het is genoeg om me vrolijk te stemmen over de vondst.


Dylan kort #1028

Advertentie: In de Volkskrant van gisteren stond de advertentie voor Dylans concert op 30 oktober in Amsterdam. Ik heb de advertentie niet gezien, maar ik neem aan dat deze advertentie identiek is aan de advertentie in de Telegraaf van afgelopen vrijdag. Door het verschijnen van deze advertentie mogen we er van uit gaan dat er nog steeds kaarten voor Dylans concert in Amsterdam beschikbaar zijn. [met dank aan Simon voor de tip!]
Modern times: 'Muzikaal begaafde Dylan', zie hier [met dank aan Frits voor de tip]
The Post online: 'Bob Dylan, de man met de sleutel', zie hier. Een stuk dat ik met plezier heb gelezen. [met dank aan Harry voor de tip]

De kluizenaar

Het is een rustige ochtend. De gordijnen zitten dicht, de wereld is buitengesloten. Als een gelukkige kluizenaar scharrel ik door het huis. Alles is hunky dory.
Het gaat fout met het opstarten van de computer. Binnen minuten na het opstarten kom ik een stuk op internet tegen met de titel 'Bob Dylan "muzikaal niet zo begaafd"'. Het is een stuk van Herbert Blankensteijn, het staat op de website van NRC. In het stuk staat dat Joni Mitchell tijdens een interview ontkent dat ze ooit over Dylan heeft gezegd dat hij niet authentiek is. Wel zegt ze tijdens dit interview, zo lees ik in de tekst van Blankensteijn, dat Dylan muzikaal niet zo begaafd is.
Wie nu denkt dat ik na aanleiding van dit stuk op de website van NRC hier een oproep zal plaatsen om de platen van Joni Mitchell stuk te slaan tegen de muren van het rechtvaardigheidsgevoel, moet ik teleurstellen.
Onder de woorden van Blankensteijn staan een aantal filmpjes van het bewuste interview met Joni Mitchell. In het tweede filmpje praat Mitchell over Bob Dylan. Ze is zeer duidelijk over hoe in een artikel woorden in haar mond zijn gelegd - de bewering dat Bob Dylan niet authentiek is - door de journalist. Vervolgens zegt ze inderdaad dat Bob Dylan muzikaal niet zo begaafd is, maar het is maar een bijzinnetje, ze zegt veel meer over Dylan. Het is natuurlijk absurd dat uitgerekend deze uitspraak boven het bericht op de website van NRC staat. Een losse opmerking wordt hierdoor veel belangrijker gemaakt dan Mitchells bedoeling geweest zal zijn.
Ik heb geen moeite met wat Joni Mitchell zegt, ik heb moeite met de manier waarop NRC dit 'nieuws' de wereld in stuurt.

Nu Mitchells uitspraak zo 'groots' de wereld in geslingerd is, bekruipt mij het gevoel dat ik er niet meer omheen kan, dat ik er iets van moet vinden.
Laat ik proberen mijn punt te maken met twee voorbeelden, uit het verleden, Mitchell- en Dylan-loos.

Als puber had ik ooit de illusie grandioos gitaar te kunnen leren spelen door op slaapkamers en in garages met vrienden bij elkaar te kruipen en te spelen, te spelen en nog meer te spelen zonder ooit één les te nemen. Tijdens een van dit gitaar-bijeenkomsten liet een vriend het album Friday night in San Francisco van Al DiMeola, John McLaughlin en Paco DeLucia horen. Drie briljante gitaristen, muzikaal hoogbegaafd. Met open mond heb ik zitten luisteren.
Dat album heb ik vervolgens gekocht, gedraaid en drie weken geen gitaar gespeeld. Voor iedereen die het wilde horen, draaide ik stukken van Friday night in San Francisco en mompelde 'dit is knap'. Ik kon met open mond luisteren naar die plaat uit bewondering voor de technische vaardigheden van deze drie gitaristen, maar de muziek op Friday night in San Francisco heeft me nooit geraakt.
Ergens begin jaren negentig stuitte ik op het album West of Rome van Vic Chesnutt. Chesnutt raakte bij een auto-ongeluk zwaar gewond waardoor hij gedeeltelijk verlamd raakte. Hij speelde gitaar en piano met niet meer dan enkele nog functionerende vingers. Technisch gezien doet zijn spel misschien nog het meest denken aan dat van een kind dat twee weken eerder een speelgoedgitaartje heeft gekregen. Elementair, hooguit.
En toch. De muziek van Vic Chesnutt op West of Rome is van een verbazingwekkende schoonheid die de luisteraar, die mij, niet een beetje, maar vol raakt.

Ik luister niet naar de muziek van Bob Dylan omdat hij muzikaal begaafd is. Ik luister naar Dylans muziek omdat die me raakt (en niet zo'n beetje ook). Het maakt me niet uit of Bob Dylan al dan niet muzikaal begaafd is, daar gaat het niet om. Er zijn genoeg muzikanten die technisch beter spelen dan Dylan, net zo goed als er genoeg muzikanten zijn die technisch slechter spelen dan Dylan. Nou en?
Als ik naar muziek luister, wil ik meegezogen worden in het verhaal dat de muziek mij vertelt en niet beargumenteren waarom dat ene gitaarloopje zo knap is.
 
Ik kruip weer terug in mijn ochtend. De gordijnen blijven gesloten, de computer gaat weer uit. Ik heb genoeg van de buitenwereld gezien voor vandaag.

Blowin' in the wind

Ik las net op onder andere Expecting rain dat het vandaag vijftig jaar geleden is dat de single 'Blowin' in the wind' van Peter, Paul and Mary (in Amerika) uit kwam. Had ik dat niet gelezen, dan had ik daar nooit bij stil gestaan. Mijn fout.
Deze single is - voor de Dylan-geschiedenis - van groot belang geweest. Met dank aan het succes van deze single - en het was een succes in Amerika - kreeg de componist Bob Dylan grote naamsbekendheid. Het is maar de vraag hoe bekend Bob Dylan nu zou zijn als Peter, Paul and Mary 'Blowin' in the wind' niet hadden opgenomen. Een antwoord is er niet, alleen giswerk.
Regulier terugkerende bezoekers van deze blog weten inmiddels dat ik over het algemeen een bloedhekel heb aan covers van nummers van Bob Dylan. Bij 'Blowin' in the wind' door Peter, Paul and Mary ligt dat net even anders. Het is zeker niet alleen het historische belang van deze single. Ik vind het gewoon goed. Niet zo goed als het origineel, maar zeker aangenaam. De versie van Peter, Paul and Mary is gedragen, statig zonder dat dat - naar mijn smaak - overdreven wordt. Op de versie van 'Blowin' in the wind' Peter, Paul and Mary zijn veel andere covers van dit  nummer door andere artiesten gebaseerd. Die verdrinken stuk voor stuk in de gedragen voordracht. Alsof de zangers zeggen 'kijk mij eens belangrijk zijn'.
Dylans originele versie, zoals die te horen is op The Freewheelin' Bob Dylan is van geheel andere koek dan de versie van Peter, Paul and Mary. De aantrekkingskracht van de versie van Peter, Paul and Mary zit in de samenzang, iets wat (uiteraard) geheel ontbreekt op Dylans origineel.
Bij de eerste uitgave van The Best of Bob Dylan vol. 2 zat een bonusdisc met daarop onder andere een live-versie van 'Blowin' in the wind', opgenomen op 16 maart 2000 tijdens een concert in Santa Cruz. Het is een voorbeeld van hoe Bob Dylan in 2000 'Blowin' in the wind' bracht, de refreinen met backing vocals van Charlie Sexton en Larry Campbell. Een schitterende versie. Met dank aan de samenzang, klinkt het als een groet aan Peter, Paul and Mary.
Op de flipside van de single 'Blowin' in the wind' van Peter, Paul and Mary staat 'Flora', een nummer dat Bob Dylan later onder de titel 'Lily of the west' op nam. Dylans versie is te vinden op het album Dylan uit 1973.
Op de afbeelding staan, vanaf linksboven met de klok mee, de Engelse ep, de Engelse single, de Franse ep en de Nederlandse single afgebeeld.

zondag

Een paar dagen geleden schreef ik hier al dat in de Telegraaf van afgelopen vrijdag een advertentie stond ter aankondiging van Bob Dylans concert op 30 oktober in de Heineken Music Hall in Amsterdam. Tot nog toe ben ik nog niet een soortgelijke advertentie in een andere krant tegen gekomen (maar ik heb dan ook niet alle kranten gezien). Ik heb net eindelijk de tijd gevonden om die advertentie onder de scanner te leggen zodat ik 'm hier kan publiceren.
De Metro van afgelopen vrijdag bevatte geen advertentie, maar wel een kort stukje over het aanstaande concert in Amsterdam, in de Metro-stijl. Dat stukje is zowaar voorzien van een foto, waarvan bijna niks is overgebleven door het gebruik van groene inkt. Knuppels.
Metro heb ik nooit echt serieus genomen, maar door het gebruik van de woorden 'His Royal Bobness' in het stukje in de krant van afgelopen vrijdag, is de krant nog verder in mijn achting gedaald.
Mocht je in een krant of tijdschrift iets vinden over Dylans concert op 30 oktober, dan hoor ik het graag.

Ik weet niet of je dit herkent, maar soms vergeet ik wel eens wat er allemaal in de kast staat. Niet echt vergeten natuurlijk, maar gewoon even uit de gedachten. Dan is een impuls van buiten er soms voor nodig om dat wat op de achtergrond was geraakt weer onder de aandacht te brengen.
Bert vroeg mij via de e-mail naar officieel uitgebrachte live-tracks op singles en dergelijke. Door die vraag vond ik de Japanse cd-single van 'Not dark yet' weer in de kast. Die cd-single zit nu in de cd-speler. Het is een aangename herontdekking. Na uitkomen van Time out of mind zijn 'Love sick' (in 2 versies) en 'Not dark yet' onder andere in Europa op cd-single uitgebracht. Die drie cd-singles bevatten een aantal live-tracks.

De Japanse cd-single van 'Not dark yet' bevat echter drie live-tracks die niet te vinden zijn op de cd-singles zoals die hier in de winkels hebben gelegen.
Die Japanse single bevat de volgende drie live-tracks:
'Boots of spanish leather', opgenomen op 21 juni 1998;
'Tears of rage', opgenomen op 17 januari 1998;
'Señor (tales of yankee power)', opgenomen op 6 juli 1998.
Het is bijna een mini-album en zeker de moeite waard. Mocht je 'm nog niet hebben, ga dan op jacht, zou ik zeggen.

Gisteren was het 35 jaar geleden dat Street-legal uit kwam. De term Street-legal betekent zoveel als dat een motorvoertuig technisch gezien aan de voorwaarden voldoet om de openbare weg op te mogen. De plaat Street-legal zou je in het Nederlands dus de titel APK-goedgekeurd kunnen geven...
In 2009 vroeg ik lezers van deze blog te schrijven over Street-legal, mijn introductie / vraag staat hier. De bijdrage van Alja staat hier. De bijdrage van Floater kun je hier lezen.

Uit het moment

Sinds twee dagen kost het me moeite om in het moment te leven, in het nu. Mijn gedachten dwalen steeds af naar het verleden en de toekomst, naar twee concerten van Bob Dylan en zijn band. Allereerst natuurlijk Dylans aanstaande concerten, in het najaar. Hoe de verkoop van Dylans concert in Amsterdam op 30 oktober loopt, weet ik niet. Wel weet ik dat het tweede concert in Amsterdam - dat plaats zou vinden op 31 oktober - niet alleen nog niet in de voorverkoop is gegaan, maar inmiddels ook van Dylans officiële website is verdwenen.
De drie concerten in de Royal Albert Hall waren gisteren binnen enkele uren al uitverkocht. Dat verbaast mij niks. Die drie concerten geven de Dylan-liefhebber een kans om de man te horen spelen in een - voor Dylan-liefhebbers - historische concertzaal.
Vanaf 10 uur vanochtend gaan de kaarten voor Dylans concert in Brussel in de verkoop.
Je kunt natuurlijk ook een reden hebben om niet te gaan (zie hier). Ieder zijn / haar ding. Ben je een minder grote Dylan-liefhebber wanneer je niet gaat? Niet in mijn ogen.
Zoals ik hierboven al schreef, dwalen mijn gedachten niet alleen af naar de toekomst, naar Dylans aanstaande tournee door Europa, maar ook naar het verleden. Naar Dylans tournee van 1998.
Het is vandaag precies 15 jaar geleden dat Bob Dylan in Ahoy, Rotterdam een concert gaf. Dat was mijn eerste Dylan-concert. Van Morrison in het voorprogramma.
Wanneer je mij nu in Ahoy zou zetten, kan ik nog precies aanwijzen waar ik zat. En toch lijken de beelden die van dit concert in mijn geheugen zijn blijven plakken uit meerdere hoeken te zijn geschoten.
Ik weet nog dat ik met de naweeën van een griep naar Rotterdam ben gereden, samen met 'mevrouw Tom'. Ik had die dag in juni mijn winterjas aan. Het is vreemd wat je geheugen bewaart van zo'n dag. Het is het enige Dylan-concert waar ik een T-shirt heb gekocht. Ik heb net nooit gedragen, het ligt op zolder.
Ik herinner mij de geknielde vrouw in het gangpad met een opengeslagen boek - Writings and drawings - in haar handen tijdens 'Desolation row'. Ik herinner mij de uit de maat swingende, kale man en zijn met plaatsvervangende schaamte gevulde vriendin naast hem.
En natuurlijk herinner ik mij Dylan, de muziek. Niet alles maar flitsen. Flitsen van 'Leopard-skin pill-box hat', van 'It ain't me, babe' en 'Love sick'.
Dat is nu 15 jaar geleden. Er is in die 15 jaar veel hetzelfde gebleven.

De dag dat de kaarten verkocht worden

Ik hoop dat iedereen die kaarten voor Dylans concert in de Heineken Music Hal in Amsterdam - of elders in Europa - wilde kopen daar inmiddels ook in geslaagd is. Ik heb inmiddels van een aantal mensen een e-mail ontvangen met de mededeling dat ze kaarten hebben gekocht. Ik ben er net even voor gaan zitten om die mailtjes te beantwoorden, maar hotmail weigert op dit moment om mijn mailtjes te versturen. Heel irritant.
Op de dag dat de kaarten in de verkoop gaan, wil een concertpromotor nogal eens advertenties in dagbladen plaatsen. De Telegraaf van vandaag heeft inderdaad zo'n advertentie. In NRC Next van vandaag is niks over Dylans concert te vinden. In de Volkskrant geen advertentie, maar wel een kort bericht: 'Bob Dylan (72) komt weer naar Nederland. De Amerikaanse singer-songwriter geeft op 30 oktober een concert in de HMH in Amsterdam. Het is Dylans eerste optreden in Nederland sinds het verschijnen van het album Tempest, dat hem vorig jaar na 36 jaar weer een eerste plaats opleverde in de Nederlandse Album Top 100.'
Over de aanschaf van concertkaarten gesproken: iedereen moet natuurlijk zelf weten waar hij / zij zijn kaarten koopt, maar bij het betreden van Ahoy in 2011 stond er een vrouw voor mij in de rij met een op Marktplaats gekocht kaartje. Dat kaartje bleek wel echt te zijn, maar meerdere malen uitgeprint. Aangezien een andere bezoeker met een ander printje van het zelfde kaartje al binnen was, kon deze vrouw weer naar huis vertrekken.
De deuren van de Heineken Music Hal gaan op 30 oktober op half zeven open. Het concert begint op acht uur.

Twee concerten in Nederland, één in België

Van 10 oktober tot en met 28 november trekken Bob Dylan en zijn band door Europa voor een serie van 33 concerten. Dylan zal concerten geven in onder andere Duitsland, Frankrijk, Italië, Engeland, Nederland en België.
Gisteren doken de eerste data voor de nu op Dylans officiële website aangekondigde tournee op. De geplande tournee begint op 10 oktober met een concert in Oslo, Noorwegen en eindigt met drie concerten in de Royal Albert Hall in Londen op 26, 27 en 28 november. De laatste keer dat Bob Dylan in de Royal Albert Hall speelde, was tijdens de tournee van 1966. De twee laatste concerten - op 26 en 27 mei 1966 - van die inmiddels beruchte tournee vonden plaats in dezelfde Royal Albert Hall waar Dylan nu ook een Europese tournee zal afsluiten, dit keer met een serie van drie concerten.
Op 30 en 31 oktober staan Bob Dylan en zijn band op het podium van de Heineken Music Hall in Amsterdam. Het tweede concert in Amsterdam zal precies 49 jaar na Dylans befaamde concert in The Philharmonic Hall in New York - in 2004 uitgebracht als The Bootleg series vol. 6 - plaats vinden.
Na de concerten in Amsterdam geeft Dylan zes concerten in Italië. Na de Italiaanse concerten volgt een concert, op 10 november, in Vorst Nationaal in Brussel, België.
Daarna volgen nog concerten in Frankrijk, Luxemburg, Schotland en Engeland.
De voorverkoop van de toegangskaarten voor het overgrote deel van de concerten begint - volgens Dylans officiële website - morgen. Zowel op de website van ticketmaster als van de Heineken Music Hall heb ik nog niks kunnen vinden over de start van de voorverkoop van de kaarten. Mogelijk dat deze websites later vandaag bijgewerkt worden.
Mocht iemand iets weten over de start van de voorverkoop, dan hoor ik dat graag.

Europese tournee 2013:
oktober:
10. Oslo, Noorwegen
12. Stockholm, Zweden
13. Stockholm, Zweden
15. Kopenhagen, Denemarken
16. Kopenhagen, Denemarken
18. Hannover, Duitsland
19. Hamburg, Duitsland
20. Hamburg, Duitsland
22. Düsseldorf, Duitsland
24. Berlijn, Duitsland
25. Berlijn, Duitsland
28. Genève, Zwitserland
30. Amsterdam, Nederland
31. Amsterdam, Nederland
november:
2. Milaan, Italië
3. Milaan, Italië
4. Milaan, Italië
6. Rome, Italië
7. Rome, Italië
8. Florence, Italië
10. Brussel, België
12. Parijs, Frankrijk
13. Parijs, Frankrijk
16. Esch-sur-Alzette, Luxemburg
18. Glasgow, Schotland
19. Glasgow, Schotland
20. Glasgow, Schotland
22. Blackpool, Engeland
23. Blackpool, Engeland
24. Blackpool, Engeland
26. Londen, Engeland
27. Londen, Engeland
28. Londen, Engeland

aanvulling 13.00 uur: De kaarten voor het concert op 30 oktober gaan morgen in de verkoop. De kaarten voor 31 oktober gaan nog niet in de verkoop. Het lijkt er op dat concertorganisator Mojo nog even wacht met de verkoop van de kaarten voor het tweede concert. Mogelijk willen ze pas met de verkoop van deze kaarten beginnen nadat is gebleken dat er voor het concert op 30 oktober voldoende kaarten verkocht zijn.
Op de websites van alle grote kranten staat inmiddels min of meer hetzelfde bericht (zie bijvoorbeeld hier). Die berichten zijn gebaseerd op informatie van Mojo, in al die berichten is er alleen sprake van het concert op 30 oktober.
Inmiddels staat het concert ook aangekondigd op de website van de Heineken Music Hall, zie hier. De kaarten kosten €65,- exclusief service kosten.
De kaarten voor het concert in België gaan zaterdag in de voorverkoop, zie hier. De kaarten kosten tussen de €64,- en €74,- per stuk (inclusief reserveringskosten, maar exclusief 'mobiliteit-  en verzendingskosten').
Ook op de website van Vorst Nationaal staat het concert inmiddels aangekondigd, zie hier.

Bob Dylan naar Europa?

Volgens deze website geeft Bob Dylan tussen 18 en 25 oktober zes concerten in Duitsland. Aangezien deze concertdata nog niet bevestigd zijn door een aankondiging op Dylans officiële website, is het verstandig om nog even een slag om de arm te houden, maar het lijkt er wel op dat Bob Dylan in het najaar naar Europa komt voor een aantal concerten.
Of deze concerten door zullen gaan en of Bob Dylan in het najaar ook voor één of meerdere concerten naar Nederland zal komen, staat uiteraard nog niet vast.
Laten we hopen dat er inderdaad een Europese tournee komt en dat Dylan tijdens deze tournee ook een of meerdere concerten in Nederland zal geven.
We zullen zien. Zodra ik meer weet, zal ik die informatie hier weer publiceren.

Bob Dylan's Greatest hits vol. II (Audio Fidelity)

Het wachten heeft lang geduurd. Aanvankelijk zou de door Steve Hoffman geremasterde versie van Bob Dylan's Greatest hits vol. II (Audio Fidelity AFZ2 145) verschijnen in april. Dat werd al snel mei en uiteindelijk juni. Dat wachten is nu voorbij, aan het eind van de ochtend viel de enveloppe met daarin een fonkelnieuwe versie van Bob Dylan's Greatest hits vol. II door de brievenbus.
Ik heb deze cd net voor het eerst gedraaid en de eerste indrukken zijn overweldigend. Ik kan me niet herinneren dit album in zo'n goede geluidskwaliteit te hebben gehoord. Scherp en helder. Vooral op de nummers waarop Bob Dylan begeleid wordt door een band, is dit erg goed hoorbaar (de bas!)
Er is - naast de geluidskwaliteit - één groot verschil tussen deze versie van Bob Dylan's Greatest hits vol. II en originele uitgave van dit album: op het originele album vloeit het applaus aan het eind van 'Tomorrow is a long time' over in de eerste noten van 'When I paint my masterpiece'. Op deze nieuwe versie van Bob Dylan's greatest hits vol. II is dat niet het geval, de nummers zijn door een korte stilte van elkaar gescheiden.
De net door Audio Fidelity uitgebrachte versie van Bob Dylan's Greatest hits vol. II is niet goedkoop, maar voor je geld krijg je wel een uitstekend klinkende versie van dit album.

Self portrait

'Van Bob Dylan komt deze maand een dubbelelpee uit. Er staan 24 nummers op, opgenomen in Nashville, New York en op Wight. Op de hoes staat een zelfportrait van Dylan.' (Leeuwarder Courant, 20 juni 1970)

43 jaar 'jong'
Volgens de website Searching for a gem kwam het album Self portrait op 8 juni 1970 uit. Dat is vandaag precies 43 jaar geleden. Die releasedatum verdient overigens wel een nuancering: Self portrait kwam in Amerika op 8 juni 1970 uit, in Nederland kwam dit album pas enkele weken later uit (in het boek waar ik momenteel aan werk staat meer over de releasedatum van Self portrait in Nederland). Ook in Engeland kwam Self portrait later uit dan in Amerika. Roy Shipston in Disc van 20 juni 1970: 'Bob Dylan's double album Self portrait will be released by CBS on June 22.'
Goed, vandaag is het dus 43 jaar geleden dan Self portrait in Amerika uitkwam, tijd om de kaarsjes op de taart aan te steken.

recensies
Wie over Self portrait schrijft lijkt niet te kunnen ontkomen aan de openingszin van Greil Marcus' recensie van dit album, iets dat ik sinds een aantal jaren weiger. (Ik heb daar eerder over geschreven en wel hier. In ditzelfde stuk ook citaten uit twee recensies uit Aloha.)
En nu ik toch over het recenseren van Self portrait begonnen ben, wil ik je ook nog wel even wijzen op de recensie in PEP (zie hier) van Jan de Rooij. O ja, dan is er nog de recensie in New Musical Express van 20 juni 1970 die begint met: 'This should either give the intellectualisers of Bob Dylan a field day or hammer them into silence for good' - wat een veel betere openingszin is dan die van Marcus, ongeacht of je het er mee eens bent of niet - en verder gaat met: 'I mean, what are they supposed to make out of a pot pourri selection of which almost half are by other composers, notably "Blue moon" (yes, the Rogers and Hart one) and "Let it be me" (remember the Everlys version), and on which our folk hero double tracks and displays a positive and sustained liking for string arrangements and girl choruses?'
Dat lijkt de voorbode voor een negatieve recensie, maar schijn bedriegt. Iets verderop lees ik in diezelfde recensie: 'Nonetheless, even if it doesn't stand up to close inspection, this is still one of the most entertaining Dylan sets I've heard; with the easy feel of Nashville skyline, and the crooning Dylan voice of the same, uniting to a common theme such diverse selections as "Blue moon" and "The Mighty Quinn".'
De twee afsluitende zinnen van deze recensie wil ik niemand onthouden: 'It's more the total concept than the individual songs that carry Self portrait. Just buy it.'
Ik ben nog niet zo heel lang bekend met deze recensie. Nu spijt het mij dat ik deze recensie niet al kende toen ik langzaam - tweede helft jaren 80, eerste helft jaren '90 - maar zeker Dylans oeuvre begon te kopen. Toen was ik alleen maar bekend met die openingszin van Marcus en met dat in het achterhoofd kocht ik Self portrait pas toen ik (bijna) alle andere albums van Dylan al had. Voor al diegene die Self portrait nog niet kennen, herhaal ik de laatste drie woorden uit de recensie uit NME: 'Just buy it' en voeg ik er aan toe: oordeel zelf.
Een andere krant, een andere mening. De Tijd van 4 juli 1970: 'De zang van Dylan is niet op één patroon vastgepind, er zijn werkstukken die duidelijk verband houden met de vorige LP, Nashville skyline maar over het algemeen is zijn stem iets minder afwijkend van het vroegere werk als op die laatste LP. Ook zijn voordracht is bijwijlen weer veel feller dan we de laatste tijd van hem kennen.
Er zijn echter ook een aantal bijdragen te vinden, waar hij uitermate op de chansonnerige solo-vokalistentoer is. Bij voorbeeld "Let it be me" en "Take me as I am", in feite juweeltjes, maar je moet ervan houden.' (Gert Jan van Ommen - 'Zelfportrait van popzanger')

koek en ei
Tussen Self portrait en mij is het zeker niet altijd koek en ei. Er zijn dagen dat ik volledig in Self portrait op ga, er zijn dagen dat ik Self portrait maar moeilijk kan verdragen. 'Wigwam' vind ik een gruwel, maar voor 'Days of 49', 'The boxer' en 'Minstrel boy' mag je mij wakker maken.
 Maar hoe mijn pet ten opzichte van Self portrait ook staat, dat dit album bijna standaard wordt aangemerkt in de Dylan-literatuur als het zwarte schaap in Dylans oeuvre, is naar mijn mening niet terecht. Ja, Self portrait is anders dan de albums die vlak voor en na dit album verschenen. Dat 'anders' zit 'm vooral in de grote hoeveelheid nummers van andere componisten en de 'make up' die over de muziek is gelegd in de vorm van strijkers en zangeressen. Dat Self portrait veel covers bevat, is naar mijn smaak geen probleem. De 'make up' heb ik soms wat moeite mee.
Ik hoop dan ook dat de nummers op The Bootleg series volume 10 wat 'kaler' zullen zijn dan de nummers op Self portrait. De voor Record Store Day uitgebrachte single met 'Wigwam' en vooral 'Thisty boots' belooft dan ook veel goeds.
Maar dan, het is maar de mening van één luisteraar. Beter is het te luisteren naar de recensent van NME: 'Just buy it'.
Ik sluit af met nogmaals Roy Shipston over Self portrait: 'Whether is pleases or disappoints the people who buy it will depend on if they have accepted his [Dylan's] "new style."'
Zo is het maar net.

goedkoper...

Even een tip: in een filiaal van Blokker stuitte ik op twee dvd's - in de uitverkoop - die voor Dylanliefhebbers interessant kunnen zijn: Living in the material world, de documentaire over George Harrison met enkele 'flitsen' Dylan (7 euro) en Gods and generals, de film waar Dylan het nummer 'Cross the green mountain' voor opnam, in één doos samen met een andere film. Als bonus staat op deze dvd de videoclip van 'Cross the green mountain' (5 euro).
Ik weet uiteraard niet of deze dvd's bij alle filialen van Blokker te koop zijn.

Dylan kort #1027

Steve Earl: Ik neem bij deze mijn onaardige woorden over Steve Earl in het bericht hieronder terug. (Met dank aan 'Anoniem' voor de reacties bij het bericht hieronder.)
Ans Bouter: In het bericht hieronder vroeg ik naar de Nederlandse vertaling van 'Blowin' in the wind' door Ans Bouter. Loek heeft die vertaling op het internet gevonden, waarvoor dank! Zie hier.
Volkskrant Magazine van afgelopen zaterdag: 'Ze hebben niet dat stoffige, culturele, snobbistische. Ze zijn... anders.
"Because something is happening here / And you don't know what it is / Do you, Mr. Jones?" Is het hier op z'n plaats om Bob Dylan te citeren? Is er iets gaande in literatuurland dat onopgemerkt blijft door de babyboomers die in de bieb met een kopje koffie naar een lezing van Arthur Japin of Kader Abdollah zitten te kijken?' (Henk van Straten - 'Leesclubbing nieuwe stijl') (Met dank aan Alja).
Légion d'Honneur: Er zijn inmiddels een groot aantal internetpagina's die handelen over de toekenning van de Légion d'Honneur aan Bob Dylan, zie onder andere hier.

Dylan (een stuk langer dan) kort #1026

Mijn middag: Op de cover van de Record Collector die momenteel in de kiosken verkocht wordt, staat een foto van Bob Dylan (met dank aan Simon voor de tip). Deze aflevering van Record Collector heb ik vanmiddag gekocht, ik ben nog niet veel verder gekomen dan doorbladeren. Naast een acht pagina's tellend artikel over Dylans muziek die nu public domain is en de muziek die door de uitgave van The 50th Anniversary collection gered is van public domain, bevat deze aflevering van Record Collector een lijst met 'Bob Dylan UK collectables', een kort bericht over vijf Dylan-items die onlangs voor veel geld op ebay verkocht zijn, en een paar regels over de binnenkort te veilen tekst van 'Go away you bomb' - inclusief (helaas erg klein afgedrukt) een afbeelding van de te veilen vellen papier.
Deze Record Collector is zeker de moeite van de aanschaf waard, ondanks één minpuntje. Dat minpuntje is de keuze van de foto's bij het artikel over Dylans muziek die al dan niet tot het public domain is gaan behoren. Het gaat in dit artikel (tenminste daar ga ik, gezien het onderwerp van uit. Ik moet het artikel nog lezen.) over de muziek die in of voor 1962 werd opgenomen. De vier foto's van Dylan bij dit artikel zijn alle vier van latere datum (1965).
In de kiosk waar ik vanmiddag de Record Collector kocht, zag ik dat op de cover van Heaven (mei / juni 2013) Dylans naam staat. Zonder ook maar een moment te twijfelen heb ik ook dit tijdschrift gekocht. Eenmaal thuis heb ik me wel even afgevraagd waarom Dylans naam op de cover van dit tijdschrift staat, er staan namelijk geen groot artikel over Dylan in.
Er staan twee artikelen in Heaven die mogelijk de reden geweest zijn voor de maker van de cover om Dylans naam daar op te zetten. Het eerste artikel is een uitvoerig artikel over muziek en religie van Bert van de Kamp waarin Dylan een aantal malen voorbij komt. Het tweede artikel is een halve pagina tekst van Louis Nouws onder de titel 'Beatmis' waarin hij onder andere schrijft over drie verschillende Nederlandse vertalingen van 'Blowin' in the wind'. (De vertaling van Ans Bouter is nieuw voor mij. Wie kan mij de volledige vertaling van Ans Bouter bezorgen? In het artikel van Nouws staan slechts enkele regels).
Bladerend door de rest van deze aflevering van Heaven valt op hoe vaak Dylans naam valt in artikelen over andere artiesten. Het gaat - naast een redactioneel voorwoord - om artikelen over:
- Jeff Buckley
- Emmylou Harris en Rodney Crowell
- Vietnam (recensie)
- Steve Earl (zie citaat hieronder)
- Daniël Lohues
- Brian Ferry
- Robben Ford (hij nam Dylans 'Most likely you go your way (and I'll go mine)' op, het staat op Fords album Bringing it back home. Ik heb zijn versie van 'Most likely ...' gehoord, althans een halve minuut. Dat was genoeg.
Een citaat uit het artikel over Steve Earl wil ik je niet onthouden, Earl is zelf aan het woord: 'En weet je wat ik dacht: altijd heb ik mijn geld verdiend met het zingen over de Depressie, want zoals het overgrote deel van het singer-songwritergilde in Amerika put ik uit de traditie van Woody Guthrie en zwarte blueszangers. Maar niemand, zelfs Bob Dylan niet, heeft de Grote Depressie zelf meegemaakt.' (Louis Nouws - 'Steve Earl Binnenlandse zaken')
Ik schatte Steve Earl altijd wel in als een intelligente man. Daar is vandaag verandering in gekomen...

Na het bezoek aan de kiosk, zijn 'mevrouw Tom' en ik nog even een kringloopwinkel ingedoken. In die kringloopwinkel vond ik een binnenhoes - behorende bij een in Duitsland geperste elpee - met daarop reclame voor John Wesley Harding (zie afbeelding).
Eerder publiceerde ik hier een serie artikelen over reclame voor albums en singles van Dylan op binnenhoezen en singlehoezen. De eerste drie afleveringen van die serie gingen over binnenhoezen (zie hier, hier en hier). De vandaag gevonden binnenhoes was nog niet afgebeeld in de serie 'Dylan & reclame'.
Naast die binnenhoes, vond ik in de kringloop het boekje 100 favoriete cd's dat door de Bijenkorf in 1987 werd uitgegeven ter gelegenheid van de Platen 10 daagse. Een van die 100 cd's is Blonde on blonde. Daarnaast bevat dit boekje een advertentie van CBS onder de titel 'Nice price op compact disc'. In die advertentie wordt onder andere reclame gemaakt voor Nashville skyline. Met dank aan dit boekje is het duidelijk dat in ieder geval Blonde on blonde en Nashville skyline in 1987 in Nederland op cd te koop waren. Het lijkt er ook op dat Nashville skyline het enige album van Dylan is dat in 1987 in de Nice Price-serie te koop was.
Tot slot vond ik bij de kringloopwinkel het boek Het ongeloof van Elsbeth Etty. Volgens het register komt Bob Dylan vier keer in dit boek voorbij.
Tot zover mijn middag. Ander nieuws:

Légion d'Honneur: Bob Dylan krijgt toch deze hoge Franse onderscheiding, zie hier.
De Standaard: 'De wereld volgens Bob Dylan', zie hier.
Bill Mensema: Rock 7, het nieuwe boek van Bill Mensema, bevat muziekverhalen, waaronder over Bob Dylan. Mensema publiceerde eerder Fietsen met Bob Dylan.
Under the Dylan sky: Erik - zo liet hij mij via de e-mail weten - was onlangs bij een Bruno Deneckere, Derek en Nils De Caster. Deze heren spelen onder de titel 'Under the Dylan sky' veel nummers van Dylan, maar ook van Woody Guthrie en op muziek gezette gedichten van Robert Burns en Dylan Thomas. Erik meldde mij dat hij onder de indruk was van het concert. Zelf oordelen? Zie hier.

Bob Dylan... best klinkend #7 - door Cas

Hallo Tom

We pakken de draad weer op met:

Empire Burlesque
De CD versie (uit 1985) is nog steeds de huidige versie die in de winkels ligt. Deze klinkt minder mooi dan de LP, dus ben je het beste uit met een gaaf exemplaar van de LP.
Kennelijk is Empire Burlesque wel door Sony geremasterd want later zijn een paar tracks hiervan uitgebracht, en klinken dus stukken beter. Dit zijn:
- 'Seeing the real you at last' op de compilatie CD Bob Dylan Blues (2006);
- 'Dark eyes' op de compilatie 3-CD DYLAN (2007).
Mogelijk wordt de geremasterde Empire Burlesque bewaard voor de 50 CD box met Dylan's complete werk waarvan nu weer sprake is.

Biograph
Deze compilatie klinkt het best op de geremasterde "Super Bit Mapping" release uit 1997 (jewel case box in slip cover), later in 2002 heruitgebracht in een soort boekvorm, en in 2011 in een DVD-achtige box.

In 1986 verscheen op single het nummer 'Band of the hand' van de soundtrack van de gelijknamige film. Deze klinkt het best op de 12" single.

Knocked Out Loaded
Voor dit album geldt hetzelfde als voor Empire Burlesque. Klinkt dus het beste op vinyl. Mogelijk later geremasterd voor toekomstige doeleinden, want één track: 'Brownsville girl' verscheen in 2007 geremasterd op de compilatie DYLAN.
In de jaren '80 was de 12" single een populair medium. Bij de 12" singles die op 45 toeren afgespeeld moeten worden, leverde dit vaak een aanzienlijk krachtiger geluid op. Van Knocked Out Loaded verschenen 'Driftin' too far from shore', 'They killed him', 'Brownsville girl' en 'Got my mind made up' op 12".

Hearts Of Fire
De drie Dylan tracks klinken vrijwel hetzelfde op de CD als LP. 'The usual' klinkt een stuk beter op de 12" single.

Down In The Groove
Dit album klinkt verreweg het mooist op de DMM herpersing van de LP met het rode CBS label.
Bekend is dat van Down In the Groove verschillende 'uitvoeringen' bestaan, met andere nummers. Aldus verscheen op de Argentijnse persing van de LP het nummer 'Got love if you want it' i.p.v. 'Death is not the end', en op een promo cassette van het album staat nog een ander nummer 'Important words'. Beide alternate tracks zijn echter ook in uitstekende kwaliteit te vinden op de zgn. 'Precision Laquer', een eerdere versie van de LP, deze circuleert op het internet.

Dylan & The Dead
Liefhebbers van dit live album boffen met de geremasterde CD uit 2009 vanwege het aanzienlijk verbeterde geluid.

Oh Mercy
De recente heruitgave van dit album op LP door Music On Vinyl verdient de absolute voorkeur boven de geremasterde SACD uit 2003. Die heeft nogal last van 'loudification' (opgeblazen frequenties), bovendien bleek de SACD een teleurstelling vanwege het ontbreken van een surround mix.

Ik sluit deze aflevering af met de twee Traveling Wilburys releases, Vol. 1 (1988) en Vol. 3 (1990). Beide albums zijn geremasterd in 2007 (The Traveling Wilburys Collection), aangevuld met bonus tracks die achteraf opnieuw ingespeeld bleken. De op CD uitgebrachte versie van deze re-release moet je mijden want deze heeft erg veel last van 'loudification'. Gelukkig ligt de LP box van The Traveling Wilburys Collection heel wat vriendelijker in het gehoor.

Veel luisterplezier maar weer, en tot deel 8.
Cas.